Odpowiedź z dnia: 08-11-19

W ocenie opiniującego nie ma przeciwskazań do zatrudniania lekarzy w podmiotach leczniczych na umowie zlecenie (umowie cywilnoprawnej) nawet w sytuacji, gdy lekarze ci nie prowadzą działalności gospodarczej w formie indywidualnej praktyki lekarskiej. 

Odpowiadając na postawione pytanie wskazania wymaga, iż w ocenie opiniującego brak  jest przepisu prawa, który wprost określałby zamknięty katalog prawnych form wykonywania zawodu lekarza . Zarówno w ustawie z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty, jak i w ustawie z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej, nie zostały wyraźnie wskazane dopuszczalne formy prawne, w których lekarze mogą wykonywać swój zawód. Powszechnie przyjmuje się dwie zasadnicze formy zatrudnienia lekarzy w podmiotach leczniczych : umowa o pracę oraz umowę cywilnoprawną. W przypadku wykonywania działalności leczniczej przez lekarza jako indywidualnej praktyki lekarskiej umowa z podmiotem leczniczym przyjmuje formę tzw. kontraktu. Natomiast jeżeli takiej praktyki lekarz nie posiada – zwykłej umowy zlecenia. W ocenie opiniującego obecnie obowiązujący stan prawny dopuszcza zawieranie przez podmioty lecznicze zarówno umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej z lekarzami prowadzącymi indywidualne praktyki wyłącznie w zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego, jak i umów cywilnoprawnych z lekarzami, którzy nie prowadzą działalności gospodarczej w żadnej z przewidzianych w ustawie o działalności leczniczej form praktyk zawodowych.

Wskazać jednak należy, że pojawiają się wśród przedstawicieli doktryny, stanowiska przeciwne powyższemu, co wynika z niejasnych regulacji prawnych obowiązujących w tym zakresie.

Niektórzy wskazują bowiem na przepisy ustawy o działalności leczniczej, w tym m.in. na przepis art. 5 ust. 1 i 2 ustawy, zgodnie z którym cyt.: „Lekarze, pielęgniarki i fizjoterapeuci mogą wykonywać swój zawód w ramach działalności leczniczej na zasadach określonych w ustawie oraz w przepisach odrębnych, po wpisaniu do rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą, o którym mowa w art. 100. Działalność lecznicza lekarzy może być wykonywana w formie:

a)jednoosobowej działalności gospodarczej jako indywidualna praktyka lekarska, indywidualna praktyka lekarska wyłącznie w miejscu wezwania, indywidualna specjalistyczna praktyka lekarska, indywidualna specjalistyczna praktyka lekarska wyłącznie w miejscu wezwania, indywidualna praktyka lekarska wyłącznie w zakładzie leczniczym na podstawie umowy z podmiotem leczniczym prowadzącym ten zakład lub indywidualna specjalistyczna praktyka lekarska wyłącznie w zakładzie leczniczym na podstawie umowy z podmiotem leczniczym prowadzącym ten zakład,

b)spółki cywilnej, spółki jawnej albo spółki partnerskiej jako grupowa praktyka lekarska.”

Część przedstawicieli doktryny wskazuje, że nie można udzielić jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, czy można udzielać świadczeń zdrowotnych tylko w ramach w/w działalności leczniczej, co oznaczałoby niemożność ich udzielania przez podmioty inne niż wymienione w art. 4 ustawy – podmioty leczniczej oraz w art. 5 (j/w – w zakresie lekarzy – Ci lekarze, którzy prowadzą działalność leczniczą w jednej ze wskazanych wyżej form). Zarówno za odpowiedzią przeczącą i twierdzącą na powyższe pytanie znalazłyby się odpowiednie argumenty, nie mniej jednak należy zwrócić uwagę, że o ile z przepisów prawa wynika, że każda działalność lecznicza polega na udzielaniu świadczeń zdrowotnych i jest równocześnie działalnością gospodarczą regulowaną, o tyle z przepisów tych nie sposób jednoznacznie wnioskować, czy każde udzielanie świadczeń zdrowotnych będzie musiało być koniecznie realizowane w ramach działalności leczniczej jako działalności gospodarczej. Przyjęcie interpretacji, zgodnie z którą na gruncie przepisów udzielanie świadczeń zdrowotnych może następować jedynie w ramach działalności leczniczej jako działalności gospodarczej regulowanej, byłoby równoznaczne ze zmuszeniem poszczególnych lekarzy do wykonywania swojego zawodu tylko i wyłącznie w ramach działalności gospodarczej. Byłby to zatem nakaz wykonywania działalności gospodarczej, równoznaczny już nie tylko z naruszeniem konstytucyjnej wolności gospodarczej, ale wręcz z jej zanegowaniem, czy też z naruszeniem istoty wolności działalności gospodarczej (wbrew zakazowi z art. 31 ust. 3 zd. 2 Konstytucji). Nadto przyjęcie powyższego stanowiska oznaczałoby de facto zanegowanie możliwości zatrudnienia lekarzy w podmiotach leczniczych w oparciu o umowę o pracę, a której to możliwości na dzień dzisiejszy nikt nie poddaje w wątpliwość (zresztą odpowiednie przepisy prawa pośrednio wskazują na możliwość wyboru takiej formy zatrudnienia lekarzy).

Mając więc na uwadze powyższe, jak już wyżej wskazano, w ocenie opiniującego nie ma przeciwskazań do zatrudniania lekarzy w podmiotach leczniczych na umowie zlecenie (umowie cywilnoprawnej) nawet w sytuacji, gdy lekarze ci nie prowadzą działalności gospodarczej w formie indywidualnej praktyki lekarskiej.