Pytania i odpowiedzi
Poniżej zamieszczamy listę często zadawanych pytań dotyczących prawa medycznego wraz z odpowiedziami. Jeśli macie Państwo jakieś dodatkowe pytania, na które odpowiedzi jeszcze w tym dziale nie zamieściliśmy, to prosimy o przesłanie nam ich przez formularz "Zadaj pytanie". Postaramy się jak najszybciej na nie odpowiedzieć.
Najciekawsze i najczęściej pojawiające się pytania będziemy regularnie zamieszczać na tej stronie.
Zapraszamy do lektury.
1. Rezydentka w dniu 24.11.2020 r. przeszła na zwolnienie ZUS ZLA z powodu ciąży (będąc w 8. tygodniu ciąży). Umowa o pracę z podmiotem prowadzącym szkolenie specjalizacyjne, zawarta na czas odbywania specjalizacji wygasa z dniem 11.12.2020 r., tj. jeszcze przed upływem trzeciego miesiąca ciąży. Rezydentce do wykorzystania pozostało 12 dni urlopu wypoczynkowego. Czy w takiej sytuacji rezydentura ww. lekarza, a tym samym umowa z podmiotem na czas jej odbywania ulegają zakończeniu z dniem 11.12.2020 r., czy jednak powinny zostać przedłużone? Jeżeli tak to do kiedy?
Okres rezydentury, a tym samym umowa o praca zawarta z rezydentką z całą pewnością ulegną przedłużeniu o czas przebywania rezydentki na zwolnieniu lekarskim w okresie obowiązywania umowy o pracę, tj. o okres między 24.11.2020 r. a 11.12.2020 r. (18 dni). Kolejne kroki prawne w opisanej w pytaniu sprawie zależą od tego, czy rezydentka będzie kontynuowała zwolnienie lekarskie (co jest wysoce prawdopodobne, ale nie całkowicie pewne), czy też nie.
2. Czy możliwe jest odebranie prawa wykonywania zawodu lekarzowi chorującemu i leczącemu się na depresję?
Sam fakt zachorowania przez lekarza na depresję oraz leczenie tej choroby nie stanowi przyczyny do odebrania lekarzowi prawa wykonywania zawodu. Niemniej może stanowić podstawę do powołania przez okręgową radę lekarską komisji, celem stwierdzenia zdolności lekarza do wykonywania zawodu.
3. Czy lekarz stażysta może zrezygnować ze stażu podyplomowego i ponownie go rozpocząć w kolejnym naborze?
Nie ma przeszkód ku temu, aby lekarz zrezygnował z odbywania stażu podyplomowego. Lekarz, który zrezygnował z odbywania stażu podyplomowego, może wziąć udział w kolejnym naborze na staż podyplomowy.
4. Czy lekarz stażysta ma prawo pracować pod nadzorem lekarza niebędącego jego opiekunem stażu w jego gabinecie i wykonywać proste zabiegi?
Co do zasady prawo nie dopuszcza takiej sytuacji, w której lekarz stażysta mógłby pracować pod nadzorem lekarza niebędącego opiekunem jego stażu. Niemniej, obecnie należy zwrócić uwagę na przepisy wprowadzone przez ustawę z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie systemu ochrony zdrowia związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19.
5. Czy lekarz dentysta może świadczyć usługi medyczne jeżeli podpisze umowę zlecenie (bez założenia działalności pozarolniczej) z podmiotem leczniczym?
W ocenie opiniującego nie ma przeciwskazań do zatrudniania lekarzy w podmiotach leczniczych na umowie zlecenie (umowie cywilnoprawnej) nawet w sytuacji, gdy lekarze ci nie prowadzą działalności gospodarczej w formie indywidualnej praktyki lekarskiej.
6. Czy lekarz dentysta, który odbył staż podyplomowy, ale nie zdał jeszcze egzaminu LDEK może pracować jako higienistka stomatologiczna i np. wykonywać samodzielnie usuwanie kamienia nazębnego (skaling)?
Pomimo tego, iż poruszona w pytaniu kwestia nie jest wprost uregulowana w żadnym z powszechnie obowiązujących aktów prawnych, w ocenie opiniującego lekarz dentystka, który odbył staż podyplomowy, ale nie zdał jeszcze egzaminu LDEK, może zostać zatrudniony na stanowisku higienistki stomatologicznej. Kwalifikacje takiego lekarza dentysty do wykonywania czynności zawodowych, do których wykonywania uprawniona jest higienistka stomatologiczna są de facto wyższe niż kwalifikacje osoby, która uzyskała tytuł zawodowy higienistki stomatologicznej.
7. Lekarz rezydent rozpoczął specjalizację w dziedzinie kardiologii w 2012 r. – wówczas kardiologia była tzw. priorytetową dziedziną medycyny. Z dniem 1 stycznia 2013 r. kardiologię skreślono z listy specjalizacji priorytetowych, ale lekarze rezydenci specjalizujący się w tej dziedzinie otrzymywali wynagrodzenie przynależne specjalizacji priorytetowej. Po zmianach z 2017 r. wprowadzających podwyżki dla rezydentów wynagrodzenie lekarza odbywającego rezydenturę w dziedzinie kardiologii jest jednakże naliczane wg stawek dla specjalizacji niepriorytetowych. Czy zmiana taka nie stanowi niedozwolonego działania prawa wstecz?
W świetle obowiązujących przepisów prawa, wynagrodzenie lekarza rezydenta specjalizującego się w dziedzinie kardiologii, po zmianach w przepisach, które nastąpiły w 2017 r. jest naliczane prawidłowo.
8. Czy pieczątka lekarska musi zawierać wskazanie tytułu zawodowego lekarza lub lekarza dentysty
Tak. Pieczątka lekarska powinna zawierać wskazanie tytułu zawodowego w postaci „lekarz”, „lekarz dentysta” lub jego skrótu: „lek.”, „lek. dent.”.
9. Czy lekarz POZ może przyjąć pacjenta w wieku pomiędzy 16 a 18 rokiem życia bez obecności opiekuna? Jeśli tak to czy wystarczy do tego oświadczenie tego rodzica/opiekuna w formie ustnej czy pisemnej?
Osoby między 16 a 18 rokiem życia mogą same zgłosić się do lekarza POZ pod warunkiem, że jej przedstawiciel ustawowy wyraził zgodę na udzielenie konkretnego lub konkretnych świadczeń zdrowotnych. Zgoda taka, w związku z nieobecnością przedstawiciela ustawowego podczas wizyty powinna zostać wyrażona na piśmie.
10. Czy możliwe jest zatrudnienie w gabinecie stomatologicznym na stanowisku higienistki stomatologicznej, obywatela Ukrainy, który posiada w tym kraju prawo wykonywania zawodu lekarza dentysty, ale nie uzyskał jeszcze prawa wykonywania zawody w Polsce? Czy osoba taka, po ukończeniu kursu ORP i uzyskaniu zaświadczenia o braku przeciwskazań do pracy w warunkach narażenia na promieniowanie jonizujące może wykonywać wewnątrzustne zdjęcia RTG?
Należy uznać, iż z przyczyn formalnoprawnych, lekarz dentysta z prawem wykonywania zawodu na Ukrainie, w opisanym stanie faktycznym nie powinien zajmować stanowiska higienistki stomatologicznej, jak również wykonywać zdjęć RTG.
11. Czy w przypadku zamiaru rozpoczęcia działalności gospodarczej w postaci indywidualnej praktyki lekarskiej wyłącznie w miejscu wezwania, konieczne jest złożenie informacji o wytwarzanych odpadach oraz o sposobach gospodarowania nimi na 30 dni przed dniem rozpoczęcia działalności powodującej powstawanie odpadów, jeżeli wytwarzana ilość odpadów będzie mniejsza niż 100 kg rocznie?
Na gruncie obecnie obowiązujących przepisów prawa, w opisanych w pytaniu okolicznościach, wytwórca odpadów nie musi składać informacji o wytwarzanych odpadach oraz sposobach gospodarowania nimi.
12. Czy wojewódzki inspektor ochrony środowiska może odstąpić od nałożenia na gabinet lekarski administracyjnej kary pieniężnej za nieterminowe złożenie zbiorczego zestawienia danych o rodzajach i ilości odpadów w latach 2012 - 2014
Jeżeli postępowanie administracyjne w przedmiocie nałożenia kary administracyjnej za nieterminowe złożenie zbiorczego zestawienia danych o rodzajach i ilości odpadów, o sposobach gospodarowania nimi oraz o instalacjach i urządzeniach służących do odzysku i unieszkodliwiania tych odpadów w latach 2012 – 2014 zostało wszczęte po dniu 1 czerwca 2017 r. , to właściwy wojewódzki ochrony środowiska powinien odstąpić od nałożenia administracyjnej kary pieniężnej i poprzestać na pouczeniu, jeżeli waga naruszenia prawa jest znikoma, a strona złożyła już stosowne zestawienie.
13. Czy lekarz POZ może zmienić leki zalecone przez lekarza AOS i przepisywać je z refundacją, czy lekarz POZ może zmienić dawkowanie leków przepisanych przez lekarza AOS jeżeli dawki te zostały wyszczególnione w informacji przekazanej przez lekarza specjalistę?
Wydana przez lekarza specjalistę w AOS informacja o rozpoznaniu, sposobie leczenia, rokowaniu, ordynowanych lekach, w tym okresie ich stosowania i sposobie dawkowania oraz o wyznaczonych wizytach kontrolnych, nie wyklucza możliwości zweryfikowania przez lekarza POZ zasadności zaordynowanych leków oraz zmiany tych leków lub ich dawkowania.
Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej ma prawo do wypisania tych innych leków lub leków w innych dawkach z refundacją, oczywiście jeżeli jest to udokumentowane względami medycznymi.
14. Czy lekarz POZ może przepisać lek refundowany na podstawie diagnozy wynikającej z wypisu ze szpitala - informacji z leczenia szpitalnego?
Tak, w okolicznościach, gdy pacjent przynosi wypis ze szpitala, na którym stwierdzono daną jednostkę chorobową, lekarz POZ ma prawo do przepisania leków ze zniżką.
15. Czy lekarz, który uzyskał stopień naukowy doktora habilitowanego może do nazwy praktyki zawodowej dodać oznaczenie „Klinika”?
Na gruncie obowiązujących przepisów prawa nie jest to możliwe.
16. Czy rezydentka, która zrealizowała program specjalizacji oraz uzyskała zaliczenie szkolenia specjalizacyjnego, a której umowa o pracę uległa z mocy prawa przedłużeniu do dnia porodu może złożyć wniosek o przystąpienie do Państwowego Egzaminu Specjalizacyjnego bez złożenia świadectwa pracy?
Brak jest przeszkód prawnych do złożenia wniosku o przystąpienie do PES w ww. okolicznościach.
17. Czy była teściowa pacjenta może po jego śmierci wyrazić zgodę na ujawnienie tajemnicy lekarskiej?
Tak, była teściowa pacjenta może po jego śmierci zwolnić lekarza z tajemnicy lekarskiej.
18. Czy lekarz zeznając jako świadek w postępowaniu karnym jest zwolniony z obowiązku zachowania tajemnicy lekarskiej? W jakiej formie następuje zwolnienie lekarza z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej?
Zgodnie z art. 180 § 2 Kodeksu postępowania karnego, osoby obowiązane do zachowania tajemnicy notarialnej, adwokackiej, radcy prawnego, doradcy podatkowego, lekarskiej, dziennikarskiej lub statystycznej oraz tajemnicy Prokuratorii Generalnej, mogą być przesłuchiwane co do faktów objętych tą tajemnicą tylko wtedy, gdy jest to niezbędne dla dobra wymiaru sprawiedliwości, a okoliczność nie może być ustalona na podstawie innego dowodu. W postępowaniu przygotowawczym w przedmiocie przesłuchania lub zezwolenia na przesłuchanie decyduje sąd, na posiedzeniu bez udziału stron, w terminie nie dłuższym niż 7 dni od daty doręczenia wniosku prokuratora.
Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie.
19. Czy lekarz jako oskarżony w postępowaniu karnym zwolniony jest z obowiązku zachowania tajemnicy lekarskiej.
Sytuacja ta nie została uregulowana wprost w ustawie, niemniej w mojej ocenie, w takich okolicznościach decyduje prawo do obrony i lekarz może ujawnić informacje w zakresie niezbędnym do wyjaśnienia sprawy.
20. Czy NFZ może bez zgody kontrolowanego świadczeniodawcy prowadzić czynności kontrolne w swojej siedzibie?
Kontrolę w swojej siedzibie NFZ może prowadzić jedynie za zgodą kontrolowanego.
21. W jakim terminie NFZ ma obowiązek zawiadomić świadczeniodawcę o zamiarze przeprowadzenia kontroli?
NFZ powinien wszcząć kontrolę nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli.
22. Kto powinien pokryć koszty dojazdu/delegacji/zakwaterowania w trakcie odbywania obowiązkowego kursu specjalizacyjnego który odbywa się poza miejscem zamieszkania lekarza rezydenta? Czy jest to obowiązek szpitala czy rezydenta?
O ile umowa o pracę lub odrębne porozumienie zawarte z pracodawcą nie zawiera w tym zakresie odrębnych uregulowań, w szczególności zobowiązania pracodawcy do pokrycia kosztów podróży w celu odbycia szkolenia, lekarz rezydent nie będzie mógł domagać się od pracodawcy ich zwrotu. Będzie mógł jedynie oczekiwać zwolnienia go z obowiązku świadczenia pracy na czas niezbędny do udziału w szkoleniu, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia za ten czas.
23. Czy zawieranie z rezydentami odrębnych – cywilnoprawnych umów o pełnienie dyżurów medycznych jest zgodne z prawem?
Zgodnie z dotychczasowymi poglądami doktryny, pełnienie dyżurów medycznych przez rezydentów w oparciu o umowę cywilnoprawną jest prawnie dopuszczalne. Niemniej w ostatnim czasie pojawiają się pierwsze orzeczenia sądów pracy zawierające odmienne stanowisko. W chwili obecnej jedynym sposobem doprowadzenia do objęcia umową o pracę również dyżurów rezydenckich jest wytoczenie do sądu pracy powództwa o ustalenie, że zawarta umowa cywilnoprawna stanowi de facto umowę o pracę.
24. Czy w trakcie urlopu wypoczynkowego lekarz może dyżurować w innym oddziale zatrudniającego go szpitala w oparciu o umowę zlecenia?
Podczas urlopu wypoczynkowego lekarza, zatrudniający go szpital nie możne zlecić mu na podstawie umowy cywilnoprawnej do wykonania tej samej pracy, którą wykonuje on podczas zatrudnienia na umowie o pracę, nawet w sytuacji, gdy pracownik wyraża na to zgodę. Za niedopuszczalne należy również uznać wykonywanie na urlopie wypoczynkowym u tego samego pracodawcy, pracy nie związanej z codziennymi obowiązkami pracownika.
25. Czy w trakcie urlopu wypoczynkowego lekarz może dyżurować w innych szpitalach, w oparciu o umowę zlecenia?
Przepisy prawa pracy nie regulują sposobu, w jaki pracownik ma wykorzystać przysługujący mu urlop wypoczynkowy. Przepisy pozostawiają zatem w tym względzie pracownikowi pełną swobodę. Nie ma także prawnych regulacji, które uniemożliwiałyby wykonywanie w tym czasie pracy na rzecz innego pracodawcy. Z powyższego wyprowadzić zatem można wniosek, że nie ma przeszkód prawnych, aby pracownik w trakcie trwania urlopu wypoczynkowego podjął się wykonywania innych obowiązków np. świadcząc pracę na rzecz innego pracodawcy np. w oparciu o umowę zlecenie czy prowadząc własną działalność gospodarczą.
Należy jednak zastrzec, że z ogólnych przepisów k.p. wynika obowiązek dbania o dobro zakładu pracy, co dotyczy też pośrednio czasu, w którym pracownik przebywa na urlopie. To oznacza, że nie powinien taki pracownik podejmować w czasie urlopu działalności, która byłaby sprzeczna z interesem pracodawcy. Ponadto świadczenie pracy w trakcie urlopu wypoczynkowego nie może naruszać umowy zawartej z pracodawcą, który udzielił urlopu wypoczynkowego (np.zakazu konkurencji, który w takiej umowie może być zawarty).
Treść udzielonych odpowiedzi stanowi wyłącznie odzwierciedlenie poglądów ich Autorów i nie stanowi opinii prawnej. Autorzy zastrzegają prawo do zmiany tekstów oraz poglądów wyrażonych na stronie w szczególności w przypadku zmiany prawa lub praktyki orzeczniczej sądów i organów administracji.