MINIMALNE WYNAGRODZENIE LEKARZY I INNYCH PRACOWNIKÓW MEDYCZNYCH W PODMIOTACH LECZNICZYCH
Data dodania: 16-08-17
Autor: radca prawny Maria Rachwał-Frankowska
W dniu 16 sierpnia 2017 r. weszła w życie ustawa z dnia 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego pracowników wykonujących zawody medyczne w podmiotach leczniczych.
Ustawa określa sposób ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego pracowników wykonujących zawody medyczne zatrudnionych w podmiotach leczniczych, uwzględniający rodzaj wykonywanej pracy, oraz sposób osiągania najniższego wynagrodzenia zasadniczego.
W zakresie pojęcia podmiotu leczniczego ustawa odsyła do definicji ujętej w art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej, oznacza to, iż wszystkie podmioty lecznicze zarejestrowane w rejestrze podmiotów leczniczych prowadzonym przez właściwego wojewodę, są obowiązane do jej stosowania. Ustawa nie znajduje natomiast zastosowania do wynagrodzeń osób zatrudnionych do czynności pomocniczych przez lekarzy i lekarzy dentystów w prowadzonych przez nich praktykach zawodowych.
Krąg pracowników, do których zatrudnienia odnosi się omawiana ustawa, określony został w art. 2 pkt 3 ustawy, poprzez zdefiniowanie „pracownika wykonującego zawód medyczny”. Zgodnie z ww. przepisem, w zakres ww. pojęcia wchodzą:
- osoby wykonujące zawód medyczny w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej, która jest zatrudniona w ramach stosunku pracy w podmiocie leczniczym, a także,
- osoby zatrudnione w ramach stosunku pracy w podmiotach leczniczych, które biorą bezpośredni udział w wykonywaniu zadań Państwowej Inspekcji Sanitarnej polegających na sprawowaniu zapobiegawczego i bieżącego nadzoru sanitarnego, prowadzeniu działalności zapobiegawczej i przeciwepidemicznej w zakresie chorób zakaźnych i innych chorób powodowanych warunkami środowiska oraz na prowadzeniu działalności oświatowo-zdrowotnej.
Z powyższej definicji wynika jednoznacznie, iż regulacją nie zostali objęci pracownicy zatrudnieni w podmiotach leczniczych w oparciu o umowy cywilnoprawne, jak również lekarze, lekarze dentyści, pielęgniarki i położne wykonujący zawód w ramach indywidualnych praktyk zawodowych w siedzibie podmiotu leczniczego.
Z kolei w zakresie pojęcia „osoby wykonującej zawód medyczny”, odnieść się należy do definicji zawartej w ustawie o działalności leczniczej. I tak zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy, osoba wykonująca zawód medyczny to osoba uprawniona na podstawie odrębnych przepisów do udzielania świadczeń zdrowotnych oraz osoba legitymująca się nabyciem fachowych kwalifikacji do udzielania świadczeń zdrowotnych w określonych zakresie lub w określonej dziedzinie medycyny. W powyższym katalogu mieszczą się więc zarówno zawody regulowane w odrębnych aktach prawnych (lekarze, lekarze dentyści, pielęgniarki, położne, ratownicy medyczni, farmaceuci, felczerzy, diagności laboratoryjni, fizjoterapeuci), jak i zawody medyczne, które nie zostały doczekały się odrębnej regulacji prawnej o charakterze ustrojowym, np. asystentka stomatologiczna, higienistka dentystyczna, dietetyk, logopeda (należy zaznaczyć, iż szczątkowe postanowienia odnoszące się do ww. zawodów, znalazły się w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 20 lipca 2011 r. w sprawie kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami Dz. U. z 2011 r., Nr 151, poz. 896)- zawody te zostały ujęte w pozycji „pracownicy działalności podstawowej).
Co ciekawe spod omawianej regulacji nie zostali wyłączeni lekarze stażyści oraz lekarze rezydenci. Wynagrodzenia ww. grup lekarzy regulowane są odpowiednimi rozporządzeniami Ministra Zdrowia, do których obowiązywania ustawa w żaden sposób się nie odnosi.
Co to oznacza dla podmiotów leczniczych prowadzących staże i szkolenia specjalizacyjne?
Sytuacja finansowa podmiotów leczniczych nie ulegnie w tym zakresie zmianie.
Zarówno stażyści, jak i rezydenci powinni otrzymywać wynagrodzenie w wysokości zgodnej z postanowieniami ustawy z dnia 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego pracowników wykonujących zawody medyczne w podmiotach leczniczych. Powyższe wynika z zastosowania reguły kolizyjnej lex superior gerneralis derogat legi inferiori speciali, przyjmującej, iż ogólna norma prawna o wyższej mocy prawnej uchyla szczegółową normę prawną o niższej mocy prawnej. Niemniej jednak należy przypomnieć, iż wynagrodzenie lekarzy stażystów powinno być zgodnie z art. 15 ust. 4 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty finansowane w całości przez marszałka województwa (jest to jego zadanie z zakresu administracji rządowej), zaś wynagrodzenie lekarzy rezydentów finansowane w dalszym ciągu będzie przez ministra właściwego do spraw zdrowia (art. 16j ust. 1 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty).
Zaznaczenia wymaga, iż ustawa odnosi się do wynagrodzenia zasadniczego, nie zaś do wynagrodzenia w ogóle. Oznacza to, iż wszelkiego rodzaju dodatki stałe, premie czy nagrody, nie są wliczane do wynagrodzenia, o którym mowa w omawianej ustawie.
W przypadku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy, najniższe wynagrodzenie zasadnicze oblicza się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy określonego w ramach stosunku pracy.
Zgodnie z brzmieniem ustawy, do dnia 31 grudnia 2021 r. podmiot leczniczy dokonuje podwyższenia wynagrodzenia zasadniczego pracownika wykonującego zawód medyczny, którego wynagrodzenie zasadnicze jest niższe od najniższego wynagrodzenia zasadniczego do wysokości nie niższej niż najniższe wynagrodzenie zasadnicze. Najniższe wynagrodzenie zasadnicze z kolei, ustalane jest jako iloczyn współczynnika pracy określonego w załączniku do ustawy oraz kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w roku poprzedzającym ustalenie, ogłoszonego przez Prezesa GUS. Przy czym, do dnia 31 grudnia 2019 r. przy ustalaniu najniższego wynagrodzenia zasadniczego, zamiast kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, stosuje się kwotę 3900 zł brutto.
Współczynnik pracy określony w załączniku uzależniony został od rodzaju wykonywanego zawodu, a także od faktu posiadania przez pracownika specjalizacji bądź jej braku.
Przy czym ustawodawca przewidział, iż sposób podwyższania wynagrodzenia zasadniczego ustalają, w drodze porozumienia, strony uprawnione w danym podmiocie do zawarcia zakładowego układu zbiorowego pracy. Jeżeli w podmiocie leczniczym nie działa zakładowa organizacja związkowa, ww. porozumienie zawierane jest z pracownikiem wybranym przez pracowników podmiotu do reprezentowania ich interesów. Zgodnie z brzmieniem omawianej ustawy, porozumienie zawiera się corocznie do dnia 31 maja. W 2017 r. porozumienie, o którym mowa powyżej zawiera się w terminie miesiąca od dnia wejścia w życie ustawy (czyli do dnia 16 września 2017 r.). W razie zaś nie zawarcia porozumienia w ww. terminach, sposób podwyższenia wynagrodzenia zasadniczego ustala, w drodze zarządzenia w sprawie podwyższenia wynagrodzenia kierownik podmiotu leczniczego (w przypadku podmiotów leczniczych działających w formie jednostek budżetowych, o których mowa w art. 4 ust. 1 pkt 3 ustawy o działalności leczniczej zarządzenie wydaje podmiot tworzący).
Dodatkowo ustawodawca zastrzega, iż ustalony w drodze porozumienia albo zarządzenia sposób podwyższenia wynagrodzenia zasadniczego zapewnia proporcjonalny dla każdej z grup zawodowych średni wzrost tego wynagrodzenia. Ustawodawca zastrzega również roczny minimalny wzrost omawianego wynagrodzenia, w ten sposób, iż:
- na dzień 1 lipca 2017 r. wynagrodzenie to podwyższa się co najmniej o 10% kwoty stanowiącej różnicę pomiędzy najniższym wynagrodzeniem zasadniczym, a wynagrodzeniem zasadniczym danego pracownika,
- na dzień 1 lipca 2018 r. wynagrodzenie to podwyższa się co najmniej o 20% ww. kwoty
- na dzień 1 lipca 2019 r. wynagrodzenie to podwyższa się co najmniej o 20% ww. kwoty
- na dzień 1 lipca 2020 r. wynagrodzenie to podwyższa się co najmniej o 20% ww. kwoty
- na dzień 1 lipca 2021 r. wynagrodzenie to podwyższa się co najmniej o 20% ww. kwoty
Biorąc pod uwagę, iż omawiana ustawa weszła w życie dopiero 16 sierpnia 2017 r., a pierwsza podwyżka wynagrodzenia powinna zostać dokonana na dzień 1 lipca 2017 r. (przed wejściem w życie ustawy), w dniu wejścia w życie ustawy pracownicy nabyli prawo do wyrównania wynagrodzenia za okres od 1 lipca 2017 r.
Ponadto należy zwrócić uwagę, na art. 5 omawianej ustawy, zgodnie z którym, w porozumieniu albo zarządzeniu określa się również zasady podwyższania wynagrodzenia osoby zatrudnionej w ramach stosunku pracy w podmiocie leczniczym, niewykonującej zawodu medycznego, tak aby wynagrodzenie to odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy. Przepisy art. 4 (dotyczące kontroli wykonania przepisów ustawy) stosuje się odpowiednio.